Formacje świecowe są to pewne charakterystyczne i powtarzające się układy powstające na wykresach świecowych. Mogą być tworzone zarówno przez pojedyncze świece, jak i przez zestawy złożone z dwóch lub większej liczby świec, jednak nie więcej niż 5. Formacje te obrazują zachowanie inwestorów, dzięki czemu pomagają rozpoznać grę popytu i podaży. Dzięki nim możemy zdiagnozować aktualny stan rynku i z większym prawdopodobieństwem prognozować jego przyszłe ruchy. Formacje dzielimy na te zapowiadające ruch w dotychczasowym kierunku, formacje kontynuacji lub wskazujące na zmianę trendu formacje odwrócenia.
Spośród wielu rodzajów formacji świecowych kontynuacji, jednymi z najbardziej podstawowych są:
Tasuki poniżej luki cenowej
Klasyczna formacja tasuki pojawia się, gdy otwarcie kolejnej świecy następuje na niższym poziomie niż zamknięcie poprzedzającej ją świecy białej, a zamknięcie ma miejsce także poniżej kursu minimalnego z dnia poprzedniego. Kiedy natomiast otwarcie następuje na wyższym poziomie niż zamknięcie poprzedzającej świecy czarnej, a zamknięcie ma miejsce powyżej kursu maksymalnego z dnia poprzedniego, mamy do czynienia z sytuacją odwrotną. Słowo tasuki oznacza „szarfę podtrzymującą rękawy”. Formacja tasuki z luką cenową składa się ze świecy typu tasuki, występującej po luce cenowej utworzonej zgodnie z kierunkiem dotychczasowego trendu rynku.
Tasuki powyżej luki cenowej
Formacja tasuki powyżej luki cenowej składa się z białej świecy, która ukształtowała się po luce cenowej powyżej poprzedniej białej świecy, oraz występującej po niej świecy czarnej, której zamknięcie następuje wewnątrz luki cenowej. Otwarcie ostatniej świecy musi ponadto mieć miejsce na poziomie korpusu drugiej białej świecy. Istotnym elementem jest fakt, że luka cenowa, utworzona pomiędzy pierwszą a drugą świecą, nie zostaje wypełniona. Chodzi o to, aby inwestorzy mogli zająć pozycje długie na zamknięciu tego ostatniego dnia.
Biała dwójka hossy
Japońska literatura omawia formacje dwóch kolejno występujących świec, zarówno białych, jak i czarnych, lecz wskazuje, że pojawienie się dwóch takich samych świec obok siebie oznacza okres zastoju na rynku lub martwy punkt. Formacją, która ma pewne znaczenie, jest formacja dwóch białych świec utworzonych powyżej luki cenowej w kierunku dotychczasowego trendu rynku. Na wykresie, po utworzeniu się luki cenowej powyżej poprzedniej białej świecy, pojawiają się obok siebie dwie białe świece podobnej wielkości. Mają one nie tylko podobną wielkość, lecz także bardzo zbliżone do siebie poziomy kursów otwarcia. Formacja białej dwójki hossy nosi także nazwę białej dwójki powyżej luki cenowej.
Biała dwójka bessy
Dwie kolejne białe świece, które zostają utworzone poniżej luki cenowej, są zjawiskiem naprawdę rzadkim. Formacja ta nosi także nazwę białej dwójki poniżej luki cenowej. Pomimo to, co wydaje się oczywiste, te dwie białe świece uważane są za okres pokrywania pozycji krótkich. Sytuacja ta, podobnie jak wiele innych formacji kontynuacji, przedstawia okres odpoczynku lub okres dokonywania zakupów na rynku.
Trójka hossy
W trendzie wzrostowym tworzy się wysoka biała świeca. Po wysokiej świecy pojawia się grupa świec o niskich korpusach, które wskazują na występowanie pewnego oporu w dotychczasowym trendzie. Świece te są generalnie koloru czarnego, lecz, co najważniejsze, wszystkie ich korpusy znajdują się w zakresie zmian kursów pierwszej wysokiej białej świecy, zasięg zmian kursów obejmuje także cienie. Otwarcie ostatniej świecy (zazwyczaj piątej z kolei) następuje powyżej poziomu zamknięcia poprzedniego dnia korekty, a jej zamknięcie ma miejsce na nowym, maksymalnym poziomie.
Trójka bessy
Formacja trójki bessy jest dokładnym przeciwieństwem formacji trójki hossy. Na rynku trwa trend spadkowy, co znajduje wyraz w utworzeniu się wysokiej czarnej świecy. Podczas kolejnych trzech sesji tworzą się świece o niskich korpusach, które ułożone są w kierunku przeciwnym do dotychczasowego trendu. Najkorzystniej jest, jeśli korpusy świec okresu korekty mają kolor biały. Korpusy wszystkich tych świec pozostają w zasięgu zmian kursów pierwszej czarnej świecy. Otwarcie kolejnej i ostatniej już świecy tej formacji powinno nastąpić w pobliżu poziomu zamknięcia sesji poprzedniej, a jej zamknięcie na nowym, minimalnym poziomie. Okres odpoczynku na rynku zakończył się.
Rozstanie
Formacja rozstania składa się ze świec o tym samym poziomie kursu otwarcia, lecz posiadających korpusy w przeciwnych kolorach. Formacja rozstania jest podobna do formacji spotkania, posiada jednak przeciwną wymowę. Druga świeca w obydwu tych formacjach jest świecą typu zatrzymania. Formacja o charakterze wzrostowym ma białą świecę typu zatrzymania, natomiast formacja o wymowie spadkowej świecę zatrzymania czarną. Czasami formacja ta nosi nazwę formacji podziału.
Przeczekanie
Formacja przeczekania jest zmodyfikowaną wersją formacji trójki hossy. Trzy pierwsze świece tej formacji układają się podobnie jak w przypadku formacji dwóch kruków powyżej luki cenowej, z tym jednak wyjątkiem, iż druga czarna świeca (trzecia sesja) spada do poziomu korpusu pierwszej wysokiej białej świecy. Następnie pojawia się kolejna niewielka czarna świeca, której zamknięcie następuje na jeszcze niższym poziomie, lecz nadal na poziomie pierwszego, białego korpusu. Otwarcie piątej świecy ma miejsce na wyższym poziomie, po którym następuje silny wzrost aż do poziomu zamknięcia. Zamknięcie ma miejsce powyżej maksymalnego kursu najwyżej położonej z trzech poprzednich czarnych świec. Taka sytuacja sugeruje, że trend wzrostowy będzie kontynuowany, i w tym miejscu inwestorzy mogą zająć nowe pozycje. Formacja przeczekania ma o wiele silniejszą wymowę jako formacja kontynuacji niż formacja trójki hossy. Świece korekcyjne znajdują się w tym przypadku generalnie na wyższym poziomie niż świece z formacji trójki hossy. Innymi słowy, formacja przeczekania nie oznacza takiego odpoczynku czy przerwy w trendzie, jaki ilustruje formacja trójki hossy.
Uderzenie trójki hossy
W silnym trendzie wzrostowym pojawiają się trzy białe korpusy, gdzie zamknięcie każdej następnej świecy jest powyżej ceny zamknięcia świecy poprzedniej. Powstaje w ten sposób formacja trzech białych żołnierzy, która niespodziewanie zostaje skorygowana przez silny impuls spadkowy. Presja strony podażowej jest tak silna, że doprowadza do utworzenia długiej czarnej świecy, której cena zamknięcia (dolna krawędź świecy) znajduje się poniżej otwarcia pierwszej białej świecy. Mimo silnej presji strony podażowej, na ogół taki układ świec wskazuje na dalszy wzrost.
Uderzenie trójki bessy
Formacja uderzenia trójki składa się z czterech świec i pojawia w jednoznacznie określonym trendzie. Można ją uważać za rozszerzoną wersję formacji trzech czarnych kruków (przypadek spadkowy) lub formacji trzech białych żołnierzy (przypadek wzrostowy). Formacja uderzenia trójki przedstawia okres odpoczynku lub przerwy; odpoczynek ten trwa jednak tylko jeden dzień. Przerwy w trendzie prawie zawsze są dla niego korzystne. Część japońskich źródeł uważa spadkową wersję formacji uderzenia trójki za formację oszukania trzech kruków. Wzrostowy przypadek tej formacji mógłby być zatem nazwany formacją oszukania trzech żołnierzy.
Trójka powyżej luki cenowej
Jest to dość prosta formacja, bardzo podobna do formacji tasuki powyżej luki cenowej oraz tasuki poniżej luki cenowej, tworzących się w jednoznacznym, silnym trendzie. Luka cenowa pojawia się pomiędzy dwiema świecami o tym samym kolorze korpusu. Kolor ten powinien odzwierciedlać trend rynku. Otwarcie trzeciej sesji następuje na poziomie korpusu drugiej świecy, a zamknięcie ma miejsce na poziomie korpusu świecy pierwszej (następuje połączenie pierwszej i drugiej świecy), co powinno spowodować utworzenie się świecy o przeciwnym do dwóch pierwszych świec kolorze. W tradycyjnej terminologii powoduje to zamknięcie luki cenowej.
Trójka poniżej luki cenowej
Trójka poniżej luki cenowej jest formacją kontynuacji trendu spadkowego. W trakcie kontynuacji spadku na rynku presja strony podażowej powoduje ukształtowanie dwu świec z czarnymi korpusami. Między pierwszą i drugą świecą widoczna jest spadkowa luka cenowa. Trzecia świeca ma kolor biały, a jej korpus zamykając spadkową lukę cenową w sposób mylny sugeruje odwrócenie tendencji spadkowej na rynku. Jednak taki układ cenowy złożony z trzech świec w przeważającej liczbie przypadków wskazuje na dalszy spadek.
Pod szyją
W trendzie spadkowym po utworzonej świecy z czarnym korpusem powstaje biały korpus z niewielkim dolnym cieniem. Formacja pod szyją jest nie rozwiniętą wersją formacji przenikania. Na wykresie tworzy się formacja podobna do formacji przenikania, z tym jednak wyjątkiem, że biały korpus drugiej świecy osiąga jedynie poziom kursu minimalnego z sesji poprzedniej.
Na szyi
Formacja na szyi jest również zmodyfikowaną lub nie rozwiniętą wersją formacji przenikania. Zamknięcie drugiej świecy o białym korpusie następuje w pobliżu poziomu zamknięcia poprzedniej czarnej świecy, w dolnej części jej korpusu. Powyższa definicja wymaga, aby zamknięcie nastąpiło na poziomie korpusu poprzedniej świecy, a dokładnie nieco powyżej jej poziomu zamknięcia. Zamknięcie następuje zatem na nieco wyższym poziomie niż w przypadku formacji na szyi, jednak różnica ta jest nieznaczna. Jeśli zamknięcie pierwszej świecy ma miejsce na poziomie kursu minimalnego z tej sesji (świeca typu marubozu zamknięcia), formacje pod szyją oraz na szyi wyglądają praktycznie tak samo.
Wyrzucenie
Formacja ta jest trzecią już pochodną formacji przenikania. Formacja wyrzucenia ma silniejszy charakter niż formacje pod szyją oraz na szyi, lecz pomimo to nie udaje się jej osiągnąć w momencie zamknięcia notowań poziomu powyżej środka korpusu świecy z sesji poprzedniej. Otwarcie drugiej sesji następuje zazwyczaj po znacznie większej luce spadkowej niż w przypadku formacji pod szyją oraz na szyi. Powoduje to utworzenie się wysokiej białej świecy i zanim zwiększymy nasze krótkie pozycje, musimy koniecznie poczekać na potwierdzenie.
W opracowaniu wykorzystano materiały z książki: „Wykresy świecowe” – Gregory L. Morris
