Finanse behawioralne – błędy poznania

Materiał marketingowy

Błędy poznania możemy podzielić na dwie kategorie:

Błędy związane z zachowaniem opinii

Związane są z tendencją do zachowywania poprzedniej informacji nawet po uzyskaniu nowej. Wynikają z dysonansu poznawczego – który to wynika z konfliktu nowo poznanej informacji z informacją istniejącą już w mózgu człowieka. Aby sobie radzić z dysonansem poznawczym umysł: koncentruje się bardziej na informacjach, które potwierdzają już istniejącą (pozyskaną) wcześniej oraz ignoruje informacje, które zaprzeczają już posiadanej wiedzy.
Wyróżniamy 5 typów błędów związanych z zachowaniem opinii:

1. Konserwatyzm – tendencja u ludzi do zachowywania wcześniejszej opinii lub prognozy poprzez niepoprawne włączenie nowej informacji. Błąd konserwatyzmu prowadzi do zbyt wolnej reakcji na nowe informacje co może doprowadzić do zbyt późnej reakcji inwestora.
2. Potwierdzenie – jest to tendencja u ludzi do selektywnego poszukiwania i koncentracji na informacjach, które potwierdzają już posiadane opinie. Przykładem może być wyszukiwanie w google informacji „dlaczego X sprzyja Y” a nie „Czy X sprzyja Y”.
3. Reprezentacja – jest to tendencja do oceniania całej grupy po zbadaniu niewielkiej próbki informacji. Musimy pamiętać o tym, że jeżeli chcemy wnioskować na podstawie próbkowania, musimy dobrać odpowiednio dużą i wyselekcjonowaną próbę.
4. Iluzja kontroli – jest to tendencja do niepoprawnego wnioskowania co do możliwości oddziaływania na wynik inwestycji. Przykładem tego może być fakt, że ludzie uważają, że mają większe szanse wygrania w loterii, jeżeli sami skreślą liczby niż jeżeli zrobi to za nich maszyna.
5. Spóźnionego refleksu – jest to tendencja wśród ludzi do szacowania wyników minionego zdarzenia jako łatwych do przewidzenia. Przykładem tego może być analityk, który rozważał inwestycję w dane akcje, jednak nie zdecydował się na zainwestowanie w nie. Gdy następnego dnia owe akcje wzrosną analityk jest pewny, że było to łatwe do przewidzenia. To jest tylko iluzja, ponieważ skoro było łatwe do przewidzenia to powstaje pytanie czemu nie zainwestował?

Błędy przetwarzania informacji

Drugim typem błędów poznania są błędy przetwarzania informacji. Wynikają nie z faktu posiadanej odpowiednich opinii  ale z procesowania pojawiających się nowych informacji. Wyróżniamy 4 typy błędów przetwarzania informacji.

1. Zakotwiczenia – jest to tendencja do kształtowania się nowych prognoz na podstawie już istniejących i przekształcania ich do nowych warunków. Przykładem tego może być sporządzenie wyceny danej spółki, a następnie modelowanie tej wyceny w miarę pojawiania się nowych informacji. Poprawny proces tworzenia wyceny powinien polegać na ponownym jej sporządzeniu, ze względu na to, że nowa informacja rzadko dotyczy tylko jednego elementu modelu wyceny i istnieje ryzyko pominięcia danego czynnika. W miarę upływu czasu model wyceny będzie kumulował i powielał powstałe błędy.
2. Mentalna księgowość – jest to tendencja wśród ludzi do dzielenia sumy pieniędzy na odrębne konta zamiast traktowania całości majątku jako jednej inwestycji np. pieniądze przeznaczone na emeryturę, na samochód, dom, na bieżące wydatki. Dzielenie jednej sumy pieniędzy na kilka kont może doprowadzić do ich nieefektywnego gospodarowania m.in. do posiadania kredytu i lokaty w tym samym czasie, lub tez niedostatecznej dywersyfikacji portfela.
3. Obramowania – polega na odpowiadaniu ludzi na pytania w zależności od tego jak pytanie zostało zadane. Jeżeli pytanie zostało ukierunkowane na możliwość zysku, inwestorzy są bardziej skłonni na podejmowanie ryzyka.
4. Dostępności – tendencja do kształtowania prognoz inwestorów na podstawie łatwo dostępnych informacji. Ludzie z natury są leniwi (cecha ukształtowana w toku ewolucji do oszczędzania energii), dlatego jeżeli nie muszą to nie podejmują wysiłku i nie chce im się szukać informacji. Z tego powodu informacje, które są łatwiej dostępne mają tendencje do kształtowania opinii (reklama).